Τα Tinos Food Paths 2018 σε μία λέξη
Εάν υπάρχει ένα γαστρονομικό μονοπάτι στην Ελλάδα που θα έπρεπε όλοι να περπατήσουμε αυτό αδιαμφισβήτητα βρίσκεται στην Τήνο και ονομάζεται Tinos Food Paths. Προσωπικά θεωρώ πως αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα case studies για τον γαστρονομικό τουρισμό στην Ελλάδα αλλά και του branding προορισμού. Αναλογιστείτε μόνο πως η Τήνος υπήρξε θρησκευτικός προορισμός για πολλά χρόνια, με την Μεγαλόχαρη να αποτελεί τον βασικό πόλο έλξης κυρίως Ελλήνων τουριστών. Όχι όμως πια. Όχι μόνο αυτό.
Πάνε τέσσερα χρόνια τώρα που προσπαθώ να κατανοήσω τι είναι αυτό που έκανε μια μικρή ομάδα στην Τήνο και κατάφερε να αλλάξει την εικόνα ενός νησιού που είχε ταυτιστεί τόσο πολύ με ένα σύμβολο όπως είναι η Παναγία. Παρακολουθώ στενά κάθε φωτογραφία, κίνηση, ομιλία, πρόγραμμα που αφορά τα Tinos Food Paths και φέτος είχα την τιμή να το ζήσω και από κοντά. Αν και είμαι σίγουρος πως ακόμη και οι ίδιοι οι συντελεστές δεν έχουν αντιληφθεί το μέγεθος του κατορθώματος τους εντούτοις θα προσπαθήσω να αποκρυπτογραφήσω τη συνταγή μέσα από τον δικό μου πολύπλοκο τρόπο σκέψης.
Καταρχάς είμαι σίγουρος ότι οι αναφορές στα φαγητά, τη γαστρονομία και το πρόγραμμα των Tinos Food Paths είναι ήδη αρκετές και αρκετά κατατοπιστικές καθώς πλήθος καλών συναδέλφων μετέφερε σχεδόν καθημερινά τις εικόνες από το νησί της Τήνου. Για να ξεμπερδεύω γρήγορα με αυτό θα επιβεβαιώσω και θα πολλαπλασιάσω τις εντυπώσεις σημειώνοντας με έμφαση, ναι, η Τήνος είναι εξαιρετικός γαστρονομικός και τουριστικός προορισμός και όποιος δεν έχει πάει αξίζει να την επισκεφθεί και μάλιστα εκτός σεζόν. Η εμπειρία είναι μοναδική!
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ποιο είναι το μυστικό; Πώς η Τήνος κατάφερε να μεταμορφώσει ένα πολύ ισχυρό σε ένα ακόμη δυνατότερο αλλά διαφορετικό brand ολοκληρώνοντας την εμπειρία;
Η Παναγία
Ο Ιερός Ναός της Ευαγγελιστρίας αποτέλεσε το σύμβολο του Τηνιακού λαού αλλά και της Επανάστασης του 1821 καθώς χτίστηκε στο μέρος όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Για σχεδόν 150 χρόνια αποτελεί πόλο έλξης των Ορθόδοξων Χριστιανών που γονυπετείς κατευθύνονται από το λιμάνι προς το Ναό για να προσκυνήσουν. Τα Tinos Food Paths σεβάστηκαν αυτή τη κληρονομιά αλλά και την προσήλωση των χιλιάδων πιστών κάθε χρόνο που επισκέπτονται το νησί. Προσπάθησαν όμως με σεμνότητα να αναδείξουν και τα υπόλοιπα αξιοθέατα του νησιού, χτίζοντας εμπειρίες δίπλα στο υπάρχον brand και όχι από πάνω. Ο θρησκευτικός τουρισμός παραμένει αλλά δεν είναι πια μόνος.
Πολιτισμός
Τα Tinos Food Paths αν και διαθέτουν γαστρονομικό πυρήνα δεν τον ανέπτυξαν ανεξάρτητα από την τοπική κοινωνία και την ιστορία ως μονοθεματικό τουριστικό προϊόν αλλά το συνέδεσαν άρρηκτα με τον πολιτισμό του τόπου και τον ενσωμάτωσαν στη συνολική εμπειρία λειτουργώντας άλλες φορές ως τροφοδότης και άλλες ως αποδέκτης οργανισμός. Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία αποτελεί τον πιο σημαντικό εκφραστή του τοπικού πολιτισμού, χαρακτηρισμένη ως Άυλη Πολιτισμική Κληρονομιά από την UNESCO. Οι περιστερώνες του νησιού είναι μοναδικοί ενώ οι πεζούλες και οι ξερολιθιές είχαν εμπνεύσει τον Καστοριάδη να την ονομάσει «χειροποίητο νησί». Αυτός ο χειροποίητος πολιτισμός αποτελεί σημαντικό μέρος των Tinos Food Paths.
Εθελοντισμός
Τίποτα χειροποίητο δεν γίνεται χωρίς πάθος, μεράκι, προσπάθεια και θέληση και αυτό που δεν θα μπορούσε να λείψει από τα Tinos Food Paths είναι ο εθελοντισμός και μάλιστα σε μια μορφή που είχα να συναντήσω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας του 2004. Όσα χιλιόμετρα και εάν έκαναν οι εθελοντές, όσα κιλά και αν κουβάλησαν, όσες ίδιες αποστάσεις και αν διένυσαν, όσα ξενύχτια και αν ξόδεψαν, όλοι τους ήταν εκεί στη θέση τους με λαμπερό χαμόγελο, θέληση, δύναμη και ευγένεια. Πολλοί από αυτούς άφησαν τις δουλειές τους, σχεδόν όλοι τις οικογένειες τους, άλλοι ήρθαν από μακριά για να προσφέρουν ένα τσάι, ένα καπέλο, ένα χαμόγελο, ότι απαιτούσε η θέση τους καθενός. Κάποιοι κάλυψαν και δύο και τρεις θέσεις, και δύο βάρδιες και σήκωσαν πολλές ευθύνες ακόμη και όταν ο αέρας σηκώθηκε απειλητικά ή το κρύο διαπερνούσε με ευκολία τα μπλουζάκια της διοργάνωσης.
Εγώ προσωπικά δεν μπορώ παρά να υποκλιθώ στη Χριστίνα, την Μαρκέλλα, την Δήμητρα, την Μαρία, την Ελένη, την Ιζαμπέλα, τον Γιώργο, τον Αντώνη, τον Άρη, την Αντωνία, τον Τάσο, τον Αγαπητό, τον Αντώνη ξανά, τον Τζιοβάνι, τη Νιννέτα, τον Γιάννη, την Βασιλική, τον Γιώργο, τον Νίκο, την Αναστασία, τη Μαρίνα, τον Φραγκίσκο, τον Μιχάλη τη Φράνσις, την Σταματούλα, τη Νάντια, την Χριστίνα, την Μελίνα, τον Αλέξανδρο, τον Τάκη, τον Θανάση, τον Σπύρο και τόσους ακόμη που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους αλλά θα θυμάμαι για πάντα τα πρόσωπά τους.
Αισθητική
Ένα από τα χαρακτηριστικά του Tinos Food Paths και των εθελοντών του ήταν η αισθητική. Οτιδήποτε σχετιζόταν με το φεστιβάλ είχε αισθητική. Παρότι οι συμμετοχές ήταν διαφορετικές και πολυεπιπέδες όλοι μα όλοι προσαρμόστηκαν στην αισθητική της πλατφόρμας και λειτούργησαν κάτω από αυτή. Φινέτσα, σκέψη, απλότητα, ευγένεια ακόμη και εκεί που χρειαζόταν δυναμισμός, όλα ήταν σαν να είχε σμιλέψει ο Χαλεπάς. Ίσως να μην είναι εύκολα κατανοητό αλλά όσο και αν προσπαθήσει κανείς να φτιάξει κάτι δεν θα μπορέσει ποτέ να το τελειοποιήσει παρά μόνο αν έχει αισθητική. Και η αισθητική δεν είναι το αποτέλεσμα αλλά ο τρόπος προσέγγισης, και η Τήνος έχει αισθητική.
Φύση
Αν κάποιος ξεφύγει από τη Χώρα του νησιού τότε θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει μοναδικά τοπία, παραλίες, χωριά, ανθρώπους, αρχιτεκτονική και ιστορίες. Υστέρνια, Καρδιανή, Πύργος, Κτικάδος, Φαλατάδος, Ταραμπάδος, Αγ. Σώστης, Πάνορμος, Βώλακας, Ξώβουργο, Μέση, Κολυμπήθρα, Σάντα Μαργαρίτα, περιστερώνες, μύλοι, ξερολιθιές, πεζούλες, καφενεία στα χωριά, σπάνια αρχιτεκτονική και μια φύση που εναλλάσσεται, ανεβαίνει ψηλά στα σύννεφα και κατεβαίνει αγγίζοντας τη θάλασσα, φυτρώνει δίπλα στα νερά πριν αφεθεί στους βράχους των Τιτάνων. Η Τήνος είναι ένα πανέμορφο νησί.
Όρμος Υστερνίων
Τηνιακό λυχναράκι
Άγριο αγκιναράκι Τήνου
Προϊόν
Από τα Tinos Food Paths δεν θα μπορούσε να λείπει η γαστρονομία. Σε αυτή χρωστούν την ύπαρξη τους και αυτή τους το ανταποδίδει. Γραβιέρα, βολάκι, καλαθούνι, πέτρωμα, καρίκι, κοπανιστή και μια σειρά νέων τυριών που έρχονται με σύκα ή ελαιόλαδο δίνουν στην Τήνο ένα αξιοζήλευτο τυροκομικό όνομα. Από κοντά η λούζα και τα λουκάνικα, βασίλισσα ανάμεσα τους η αγκινάρα της Τήνου, τα πεντανόστιμα λυχναράκια, δηλαδή, τα γλυκά τυροπιτάκια, φάβα, ρεβίθια, τομάτα λιαστή, κάπαρη, μέλι και κρίταμο. Η Τήνος έχει γευστικό πλούτο και τον επιδεικνύει, και όχι μόνο τον επιδεικνύει αλλά τον εμπλουτίζει.
Η Νήσος έγινε πολύ γρήγορα η μπίρα πρεσβευτής του νησιού. Έφτασε σε μεγάλες παραγωγές, για τοπική μικροζυθοποιία, και κατέκτησε μεγάλο μέρος του κοινού στην Ελλάδα ενώ βραβεύτηκε και στο εξωτερικό. Η γαστρονομία δεν είναι μόνο παράδοση αλλά και εξέλιξη και η τοπική μπίρα συμπληρώνει ένα κενό στο τηνιακό τραπέζι. Όπως και το κρασί, η νέα δύναμη του νησιού. Δεν χρειάζεται μόνο να δει κανείς την τιμή του Clos Stegasta Μαυροτράγανο των Τηνιακών Αμπελώνων για να καταλάβει. Αρκεί να κοιτάξεις στα μάτια τον Μιχάλη Κοντιζά από τα κρασιά Volacus και να περπατήσεις μαζί του ανάμεσα στα αμπέλια. Η θέληση αυτού του ανθρώπου να δαμάσει τα τεράστια βράχια στο Βώλακα και να φυτέψει Ασύρτικο και Μαλαγουζιά αποδεικνύει πως η Τήνος ετοιμάζει μεγάλα κρασιά. Αρκεί να δεις τον περιστερώνα του Vaptistis και θα νιώσεις την τέχνη του οινοποιού.
Τίποτα από όλα αυτά όμως δεν θα υπήρχε αν κάποιος δεν μπορούσε να γευτεί όλους αυτούς τους θησαυρούς δίπλα στη θάλασσα, σε μια ήσυχη αυλή, ανάμεσα στους ανθρώπους της Τήνου. Να τσουγκρίσει ένα ποτήρι κρασί, να μουγκρίσει από ευχαρίστηση και να δέσει μόνος του τα σκοινιά του με τον τόπο. Η Τήνος έχει την χαρά και την τιμή να διαθέτει μερικά από τα πιο όμορφα εστιατόρια ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας στην Ελλάδα. Ναι, αυτό δεν είναι υπερβολή, στην Τήνο δεν ψάχνεις που να φας αλλά που να πρωτοφάς! Εμπνευσμένοι επιχειρηματίες, δημιουργικοί μάγειρες, ξεψάχνισαν τον γευστικό πλούτο του νησιού και αντί να τον γυαλίσουν και να τον φορέσουν καμαρώνοντας, τον έβαλαν κάτω, τον ξέσκισαν και τον έκαναν δικό τους, ακόμη πιο λαμπερό.
Θαλασσάκι, Ήταν ένα μικρό καράβι, Ταρσανάς, Σαν το αλάτι, Μαραθιά, Έξω Μεριά, Τερέζα, είναι μόνο λίγα από τα σημεία που κάποιος πρέπει οπωσδήποτε να κάνει ένα check in. Αν σε αυτά προσθέσει κάποιος και τα αθηναϊκά θείο τραγί και Φάρμα Μπράλου που ετοιμάζονται για το καλοκαίρι τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό το γαστρονομικό άνοιγμα του νησιού.
Πραγματικά, στην Τήνο ανακαλύπτεις συνεχώς γευστικούς θησαυρούς.. Το πρόβλημα ακόμη του νησιού είναι το ποτό. Στην Τήνο τρως καλά, πίνεις νόστιμα κρασιά και ρακές αλλά η βραδινή έξοδος είναι δύσκολη.
Ταραμπάδο
Άφησα για λίγο πριν το τέλος το αποκορύφωμα του φετινού Tinos Food Paths ως απόδειξη πως όλα τα παραπάνω υλοποιήθηκαν και καταξίωσαν το Φεστιβάλ ως το κορυφαίο μέχρι στιγμής της χώρας. Το Ταραμπάδο είναι ένα χωριό, μόλις δέκα λεπτά από την Χώρα, το οποίο επιλέχθηκε για να φιλοξενήσει το κεντρικό δρώμενο του φεστιβάλ. Οι περιστερώνες του χωριού αποτέλεσαν το σκηνικό πάνω στο οποίο χτίστηκε μια βιωματική διαδρομή που περιελάμβανε εικαστικές τέχνες, βίντεο, ήχο, φιλοξενία, ιστορία, γαστρονομία, λαογραφία, παιχνίδι, φύση, επαφή με τους ντόπιους, ανάδειξη της κληρονομιάς του τόπου, αυθεντικότητα, ανέδειξε μορφές όπως ο κυρ Γιάννης, έβγαλε σύνθημα που θα ακολουθεί το νησί για χρόνια, «Εεε, σινάφια» και όλα αυτά αναδείχθηκαν από τον εθελοντισμό με σκέψη, σεβασμό και κυρίως αισθητική.
Το Ταραμπάδο, ή Ταπεράδο όπως τον έλεγε εσφαλμένα ο Άγγελος, δεν θα το ξεχάσω ποτέ γιατί πέρασε από τα μάτια στα αυτιά και από κει στη μύτη, τη γλώσσα κατέβηκε το λαιμό και καρφώθηκε στην καρδιά. Στο Ταραμπάδο, ανάμεσα στα σοκάκια του, κάτω από τα μάρμαρα, απλώνοντας τα χέρια στην πηγή και περιδιαβαίνοντας τους περιστερώνες αναβίωσε η Ελλάδα των ονείρων μας, της φιλοξενίας, της Τέχνης, της παράδοσης, των συναισθημάτων. Η εμπειρία του Ταραμπάδο δεν μπορεί να περιγραφεί, όσο και αν κατέχεις την πένα σου, την εμπειρία αυτή πρέπει να τη ζήσεις. Θεωρώ συγκλονιστικό το συναίσθημα που βίωσαν πολλοί ντόπιοι οι οποίοι, εκμεταλλευόμενοι την Κυριακή και τελευταία μέρα του φεστιβάλ, ανακάλυψαν ξανά τον τόπο τους. Ελπίζω το Ταραμπάδο να μείνει ως διαδρομή για πάντα στην Τήνο ακόμη και εάν πρέπει κάποιος να πληρώσει για να την δει. Εγώ θα το έκανα!
Το μυστικό
Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, αφήνω για το τέλος το μυστικό της επιτυχίας που είναι μονάχα μία λέξη. Η Τήνος κατάφερε δίπλα στην Παναγία να χτίσει κάτι μοναδικό. Εκμεταλλεύτηκε τον πολιτισμό της, καλλιέργησε τον εθελοντισμό, ανέπτυξε ιδιαίτερη αισθητική, εκμεταλλεύτηκε την όμορφη φύση της, δημιούργησε ένα μοναδικό, ποιοτικό, γαστρονομικό προϊόν, έστησε το Ταραμπάδο και το προσέφερε απλόχερα στον κόσμο.
Το μυστικό που δένει όλα τα παραπάνω είναι μία λέξη, γνώριμη μας από το λεξικό αλλά ξεχασμένη στο διάβα των αιώνων για τη χώρα μας
Συνεργασία…